Silver Challenge 2023
Filigreinsieraden worden van fijn metaaldraad vervaardigd. De millennia-oude techniek is arbeidsintensief en heeft een oubollig imago. Van Kempen wil daar verandering in brengen. Het thema van 2023 'Verandering' ter ere van de nieuwe voorzitter Wendy van Buren, lijkt haar een mooie gelegenheid om op een hedendaagse manier uitgevoerd filigrein aan het grote publiek te tonen. Zij diende twee werkstukken in: de oorbellen 'Helix' en een broche 'Misschien wel de kleinste filigreinbroche ter wereld'. (tekst loopt door onder de foto)
Helix, oorbellen (2023)
Voor de ingeleverde met de handgemaakte werkstukken is gebruik gemaakt van een 3d-geprint hulpmiddel dat Eva van Kempen in 2022 in samenwerking met industrieel ontwerpers-duo Ming Design Studio ontwikkelde. Het 3d-geprint gereedschap buigt eenvoudig een filigreindraad ‘voor'. Met de hand en pincet wordt vervolgens een bloem gebogen. Door de handeling met het gereedschap meermaals te herhalen en te PUK-lassen in plaats van te solderen is er een 3-dimensionale vormgeving mogelijk. Door het werkstuk te rijgen aan een zilveren ketting ontstaat er een flexibele helix. Dit is niet mogelijk met solderen. De helix is van één lange filigreindraad en zonder frame gemaakt. Normaal worden vele korte filigreindraden 2-dimensionaal binnen een frame gesoldeerd waarna het stevig en stijf is. (de tekst loopt door onder de foto).
Misschien wel de kleinste filigreinbroche ter wereld, broche (2023)
Filigrein zou het kleinste en fijnste zijn dat menselijke handen kunnen maken. Filigreinkennis sterft uit in Nederland. Volgens Eva van Kempen zou het verdwijnen van filigreinkennis de vaardigheden van toekomstige goudsmeden uithollen. Hedendaagse makers zouden met nieuwe toepassingen en vormgeving de techniek opnieuw aantrekkelijk kunnen maken voor de consument.
De broche is met de hand gemaakt, maar met behulp van moderne technologie. De edelsmid ontwikkelde samen met industrieel ontwerpers-duo Ming Design Studio een 3d-geprint gereedschap om eenvoudig een filigreindraad ‘voor' te buigen. Met de hand en pincet kon vervolgens het complexe patroon worden gebogen. Normaal wordt de bloem uit zes exact gelijke losse driehoekjes gevormd. Dit is erg tijdrovend en complex. De bloem is voor het solderen gefixeerd door middel van PUK-lassen.
Het thema verandering is letterlijk verwerkt in de techniek, maar met het gereedschap ‘Oneindig filigrein’ dat op Dutch Design Week 2022 werd gepresenteerd, wil zij filigrein ook toegankelijker maken voor gevorderde hobbyisten.
Daarnaast lanceerde Van Kempen in 2022 ‘The Filigree Embassy’, een open-source filigreinkennis-platform met als doel dit immaterieel cultureel erfgoed opnieuw te populariseren. Beide projecten kregen financiering van Het Stimuleringsfonds voor Creatieve Industrie.
Innovatie lastig over te brengen
Helaas is er iets mis gegaan met de bijschriften tijdens de tentoonstelling. Er stond dat het werk deels 3d-geprint en deels met de hand gemaakt was, terwijl het met de hand gemaakt is. Het geeft aan hoe lastig innovaties op dit gebied te begrijpen zijn, zelfs voor de stichting Zilverdag te Schoonhoven, waar de laatste filigreinmeester van Nederland woont en werkt en waar filigrein lange tijd een industrie was. Er is een sneller werkend (tandwiel-)gereedschap nodig voor de professionele goudsmid. Zo kan er meer werk worden geproduceerd dat de innovatie helder kan illustreren. Hiervoor is recentelijk een nieuwe subsidie aanvraag ingediend. U kunt op de hoogte blijven door zich aan te melden voor de nieuwsbrief (onderaan de pagina 'Over tfe') en/of door de Instagram pagina te volgen.